همانگونه که جهان در حال رویایی با مصیبت بارترین بیماری همه گیر فراگیری که در طول تاریخ دوران مدرن خود تجربه کرده است، می باشد. ایران به دلیل وجود تحریم ها بطور بی رحمانه ایی گرفتار وضعیت فاجعه آمیزتری شده است.

کارشناسان ایرانی تعداد کشته شدگان به دلیل ویروس کرونا را دو برابر از دست رفتگان در جنگ هشت ساله میان ایران و عراق پیش بینی کرده اند. بسیاری از ایرانیان هنوز نقش آمریکا را در حمایت از عراق در زمان جنگ تحمیلی فراموش نکرده اند. امروزه واشینگتن اصرار بر ناتوان سازی اقتصاد 80 میلیون انسان که در حال مبارزه برای جان سالم به در بردن از این بیماری مهلک هستند، دارند.

با توجه به مدلهای پیشگویانه، کرونا ویروس می تواند حدود 0.5 الی 1.5 میلیون نفر را در ایران از بین ببرد. یکی از پیش بینی ها اینگونه فرض می کند که 30 درصد نرخ شیوع بیماری، 5 درصد نرخ بستری و یک الی دو درصد نرخ مرگ و میر خواهد بود و در طی پنج ماه آتی 250000 الی 500000 ایرانی جان خود را به دلیل این ویروس از دست خواهند داد.

برای مبارزه با کرونا ویروس، کشور نیاز به افزایش چار برابری تجهیزات در بخش مراقبتهای ویژه (ICU) از 7200 به 27000 دارد. بیمارستان های ایران به بیش از 30000 تخت و 10000 دستگاه تهویه نیازمندند.

برای برطرف سازی این نیازها، ایران بایستی حداقل یک میلیارد در بخش سلامت عمومی هزینه کرده و حدود 60000 نیروی تربیت شده جدید به کار گیرد. لازم است همزمان سیاست های پولی و مالی انبساطی کشور منطبق با شرایط جدید شده تا قادر باشد از جمعیت آسیب پذیر و بنگاه های اقتصادی کوچک حمایت کند. همانطور که این حادثه به یک میلیون از بنگاه های اقتصادی کوچک صدمه زده و حداقل 20 درصد بازار کار ایران را تحت تاثیر قرارداده است، برآوردن نیازهای 60 درصد از خانوارهای ایرانی در گرو کمک های مردمی است.

با توجه به این که ایران برای مقابله با این وضعیت مهم اورژانسی کاملا مجهز نیست، تحریم ها نیز این وضعیت را تشدید می کنند. پیش از وقوع مساله کرونا ویروس، تحریم های اقتصادی آمریکا، منجر به کاهش 8.7 درصدی اقتصاد ایران در سال 2019 شده بود. اکنون بیماری ، تحریم ها و افت قیمت نفت همزمان کشور را فلج کرده و روند توقف بیماری و نجات جان هزاران انسان را خارج از دسترس قرار داده اند.

به عنوان تلاشی در جهت حمایت از اقتصاد، ایران وام 5 میلیاردی از صندوق بین المللی پول درخواست کرده است. با توجه به نرخ  فقرقطعی و تعداد خانوارهایی که به کمک فوری نیاز دارند، ضروری است که دولت برای دوره زمانی پنج ماهه مبالغی را برای کمک رسانی به آنان در نظر بگیرد. این هزینه های درست در زمانی ایجاد گشته که دولت بایستی همزان برای تجدید تجهیزات درمانی کشور نیز مبالغی را صرف کند و در نتیجه با شدیدترین کسری و کمبود مالی تا امروز مواجه شده است. اتحادیه اروپا با حمایت از درخواست ایران از IMF مبلغ 21.8 میلیون دلار را به عنوان کمکهای بشر دوستانه پیشنهاد کرده است که این مبلغ برای تهیه و افزایش خدمات درمانی در نظر گرفته شده موثر می باشد اما برای جبران خسارات وارده به مبالغ بیشتری نیاز است.

در این میان و در پی افزایش مشکلات ناشی از کرونا، آمریکا در پی تلاش برای نشان دادن کم بودن اثر تحریم ها و در عوض پررنگ تر نشان دادن نقش نهادهای اجرایی ایران و عدم مدیریت آنهاست.  ایالات متحده از مدتها پیش ادعا کرده است که تحریمهایش  صرفا در جهت تحت فشار قرار دادن دولتهای ایران و نه بخشهای غیر نظامی به خصوص بخش درمانی بوده است. اما اطلاعات و شواهد موجود این ادعا را ثابت نمی کند.

دفتر کنترل دارایی های خارجی آمریکا یا OFAC که مسوولیت بررسی تقاضا برای دریافت گواهیهای مربوط به اقلام وارداتی کشورهای تحریم شده را دارد اخیرا گزارش داده است که ایالات متحده فقط 14 درصد از تقاضاهای مربوط به کالاهای کشاورزی، داروها و تجهیزات پزشکی را در سالهای 2017 و 2018 تایید کرده است. و این ارقام به خصوص در رابطه با تجهیزات پزشکی کمترین میزان یعنی 11 درصد را نشان می دهد.

تحریمها، بازار دارویی ایران را که از سودآورترین بازارهاست شدیدا تحت تاثیر قرار داده است. ارزش صنعت دارویی و پزشکی ایران در سال 2017 نزدیک به 6 میلیارد دلار تخمین زده شد. 98 درصد از نیازهای دارویی کشور در داخل پاسخ داده میشد اما کارخانه های تولید کننده وابسته به مواد اولیه وارداتی بودند. و با تحریم سیستم بانکی، واردات این مواد با مشکلات زیادی رو به رو شد.  فقدان جایگزین مناسب برای این مواد اولیه بعلاوه کاهش نقدینگی ناشی از تحریم های مالی، جان بسیاری از ایرانیان را با خطر مواجه کرد. برای مثال در سال گذشته، یک شرکت داروسازی سوئدی در پیروی از تحریمها، فراهم سازی داروی بیماری پروانه ایی را متوقف ساخت که به مرگ بسیاری از افراد منجر شد.

امروزه ایران مانند بسیاری از کشورهایی که در حال مبارزه با بیماری کوویید 19 هستند نیاز به تخت های ICU و دستگاه های تنفسی دارد.  اما به دلیل تحریم هایی که در سال 2019 بر بانک مرکزی ایران وضع شد، ایران بدون کمک سازمان بهداشت جهانی و اتحادیه اروپا توانایی خرید تجهیزات درمانی مناسب را ندارد. علاوه بر آن پس از تحریم های آمریکا بسیاری از شرکتهای خارجی نیز ایران را ترک کردند از جمله شرکتهای تولید کننده تجهیزات پزشکی.

ناتوانی ایران برای مقابله با این بیماری همه گیر جهانی بیش از آنکه ناشی از  مدیریت نامناسب باشد به دلیل وجود تحریمها است.  لازم است که کشور آمریکا نقش خود را در این بحران انسانی که جان صدهاهزار ایرانی را به خطر انداخته است، شناخته و بپذیرد. اینکه منزوی سازی اقتصاد یک کشور چنین نتایجی را به دنبال داشته باشد، تعجبی ندارد. در سال 1990 تحریم های اقتصادی آمریکا علیه کشور عراق باعث شد که این کشور هزینه های خود را در بخش درمانی از 450 میلیون دلار در 1990 به 22 میلیون دلار در 2002 تقلیل دهد. در نتیجه آن نرخ مرگ و میر کودکان و نوزادان تا دو برابر افزایش یافت. امروزه برای جلوگیری از اینچنین مسائل غیرانسانی لازم است آمریکا حداقل برای دوره زمانی کوتاه تحریمها علیه ایران را متوقف کرده و دسترسی ایران به برخی دارایی های منع شده اش را آسان گرداند. اکنون برای ایرانیان با نیاز مبرم به خدمات و امکانات اورژانسی پزشکی زمان در حال از دست رفتن است.

دولت آمریکا همیشه ادعا کرده است که به مردم ایران احترام گذاشته و حامی حقوق بین الملل است. میان ایرانیان چنین ادعایی با اعمال واشینگتن در زمان این بیماری کشنده جهانی سنجیده خواهد شد. رفع فوری و سریع تحریم های غذایی و دارویی و برداشت موانع تجارت در این نواحی بسیار ضروری و حائز اهمیت می باشد.